blog

donderdag 7 mei 2020

zolang wij ademhalen


door Peter Lowie

 

 

 

 

Laatst moest ik ineens denken aan een uitspraak van Willem Vogel. Na afloop van een dienst waarin hij nog als cantor organist actief was in de Oude kerk kwam ik hem bij de koffie tegen. Willem was altijd  zeer correct gekleed, had een stropdas om en mooi gepoetste schoenen. Ik zei een beetje plagerig tegen hem: ‘Zo Willem, wij hebben de lofzang toch maar mooi weer gaande gehouden.’ Hij keek me scherp aan en begon een beetje te lachen zoals alleen hij dat kon. ‘Ach weet je Peter, het is allemaal maar gekkigheid, maar we blijven het gewoon doen!’
De Sweelinck Cantorij is van immens belang voor de Oude kerk. Vroeger en nu. Ik werd lid in (helemaal precies weet ik het niet meer) maar ik denk in 1983. De dominee was van Beusekom en Willem de Cantor organist. Er is veel geschreven over de jaren die volgden. Ik wil vanuit de boezem van de cantorij graag iets bijdragen aan het verleden nu het 100  jaar geleden is dat Willem werd geboren.

In 1983 stelde de Cantorij  qua omvang niet zo heel veel voor. Het was een klein clubje trouwe kerkgangers die graag de gemeentezang ondersteunde en waar dat mogelijk was ook een liturgische bijdrage leverden. Een keer per drie weken stond de Cantorij ingeroosterd en zongen we een psalm van Sweelinck. Na de lezing uit het evangelie werd steevast het Vogelmotet gezongen waarbij de gelezen woorden door hem op toon waren gezet. Echt simpel waren de motetten niet en ik vond ze ook niet zo mooi maar het was wel echte gebruiksmuziek. Wars van allerlei franjes werd de tekst muzikaal uitgebeeld. Willem noemde zichzelf ‘de notenboer uit Weesp’, waar hij geboren was.
Hij had behalve een geheel eigen stijl van componeren ook een geheel eigen jargon en methode de zangers te inspireren. U zult daar nog van lezen in dit stukje. Dirigeren kon hij niet. Hij sloeg maar een beetje de maat maar het was voor ons van groot belang dat hij dit deed. We hadden maar twee, soms drie repetities om te studeren en meestal ging het  bij de uitvoering met twee wielen door de bocht. ‘Ze moeten het net kennen’, zei Willem tegen mij, ‘anders wordt het gezapig.’ Als hij dan de laatste maat geslagen had vouwde hij zijn handen voor z’n buik en stak heel voorzichtig zijn rechterduim op.  Als dat gebeurde (en dat was zeker niet altijd) wisten we dat het goed gegaan was.
Dominee  van Beusekom werd opgevolgd door Sytze de Vries die overigens inmiddels lid was geworden van de Sweelinck.. Als hij dan gepreekt had voegde hij zich snel bij de cantorij. De ‘zingende dominee’.


Op een zondagmorgen vierde de wereldraad van kerken een jubileum, ik denk het 50-jarige en het had hare Majesteit koningin Beatrix behaagd deze gebeurtenis met onze Oudekerkgemeente te vieren. Na afloop dronk zij koffie in de spiegelkamer waar maar een select groepje mensen bij aanwezig mocht zijn. Uiteraard de dominee, de ambtsdragers, de cantor en de voorzitter van de Sweelinck Cantorij. Dat was ik. Er werd wat plichtmatig gesproken over de inhoud van de dienst toen Willem en ik binnenkwamen (Willem moest natuurlijk eerst nog orgel spelen). We mochten de koningin een hand geven en met haar deftige stem zei ze: ‘Meneer Vogel, wat heeft u ons weer moeilijke dingen laten zingen.’ Willem antwoordde onmiddellijk: ‘Dan moet u hier maar eens wat vaker komen, dan leert u het wel.’ En dat terwijl je eigenlijk alleen maar protocollair mocht knikken. De majesteit was not amused.

Woensdag na woensdag ging ik naar de kerk en voelde me heerlijk tussen al die zangers. Er waren erbij die wel heel erg hun best deden. We zaten eens op een regenachtige novemberavond een beetje onderuitgezakt te repeteren. Een van de sopranen vroeg aan Willem of het misschien beter was als we zouden gaan staan bij het zingen. Willem ergerde zich zichtbaar aan deze suggestie en zei: ‘Je moet gewoon goed zingen! Dan maakt het niet uit of je zit of staat. Ik heb een operazangeres gezien die met een halve kip in haar mond onder de tafel lag terwijl ze een prachtige aria ten gehore bracht!’ Wij hadden kleine pretjes. Als er bijvoorbeeld een motet gezongen werd met de tekst: ‘Wat brengt een mens het zwoegen op? Een hand gevuld met lucht!’, dan zongen wij steevast: ‘een hond gevuld met lucht!’ Niemand die het merkte maar dat soort dingen vonden we enig! Heel ernstig rare dingen zingen is leuk hoor!


Er werden behalve  nieuwe liederen ook  nieuwe motetten geschreven. We zongen eens een prachtig motet genaamd ‘Door het licht ben ik beoogd’, met de briljante zin: ‘Mijn langste schaduw wordt getekend door het licht.’ Het eindigde na een flinke reeks schurende noten met de woorden ‘En onweerstaanbaar wordt het dag.’ In een mooi groot harmonisch akkoord op het woord ‘dag’. Vijf, zes, zeven keer werd het geoefend maar Willem was alsmaar niet tevreden. Ineens wist hij het: ‘Als je aan dat akkoord op “dag” begint moet je net zo doen als die mongooltjes. Je hoofd een beetje scheef en zo onnozel mogelijk iets omhoog kijken met je mond open.’ Het werkte!
Aan vergaderen deed Willem niet. Hij kwam gewoon nooit. Hij kwam wel vaak met een wensenlijst waar een professioneel koor jaloers op zou zijn geweest. Wij als bestuur moesten echt keuzes maken waar we wel en waar we niet aan mee zouden werken.

U komt zondags naar de kerk en tot aan de dag van vandaag mogen we ons gelukkig prijzen, of beter:  gezegend weten met de aanwezigheid van de Sweelinck Cantorij. Na Willem Vogel een fantastische periode met Christiaan Winter en nu met Herman. Ik heb jaren en jaren meegezongen en ik spreek dan uit recht uit het hart als ik zeg dat het echt niet altijd meevalt om lid te zijn. Woensdag na woensdag naar de kerk, sommige leden komen van ver weg. Woensdagavond door weer en wind, donkere regenachtige novemberavonden ijskoude februari avonden. Avonden die geweldig zijn en avonden vol spanning en valse noten die je zo weer zou willen vergeten. En toch zijn alle avonden zeer de moeite waard. Hoe moe je ook aan de repetitie begint, je knapt er altijd van op om met elkaar te zingen. En dan, op zondagmorgen, gebeurt het. Ik hoef u niet uit te leggen wat er gebeurt. Maar het gebeurt:

 

Het stralende licht, de daverende klokken, de warme klanken van het orgel, de trouwe stem van de voorganger die haar stem verheft en God in ons midden roept, het statige binnentreden van de cantorij. Een onvolprezen stoet voortrekkers. Zolang wij adem halen. Dag Willem, 100 jaar…
‘De mensen vonden het prachtig!’

 

 

foto: Arnold Vogel, 2010 (uit Orgelnieuws)


 

Blog van de OudeKerkgemeente: korte, persoonlijk getinte stukken over dingen buiten of binnen de gemeente die belangrijk zijn of opvallen, geschreven op eigen verantwoordelijkheid.

 

Wil je reageren, meeschrijven, of meer weten over de blog, neem dan contact op met Elisabeth Boiten (muskebiis@gmail.com) of Peter Tomson (pjtomson@xs4all.nl) van de redactie.

deel dit:
donderdag 29 februari 2024

‘silence’ – tastbare stilte

vrijdag 12 januari 2024

‘vespers’ en andere vreemde woorden

vrijdag 21 juli 2023

Milan Kundera (1929-2023)

donderdag 8 juni 2023

de fluisterwind van Pinksteren

vrijdag 10 februari 2023

in memoriam Peter Lowie

woensdag 18 mei 2022

een vernissage

vrijdag 8 april 2022

de migranten in Calais en Duinkerke

vrijdag 10 december 2021

Oude Kerk open kerk

donderdag 1 april 2021

Heilige plaatsen

donderdag 4 maart 2021

is het echt zo moeilijk?

vrijdag 19 februari 2021

winterslaap

vrijdag 6 november 2020

elke dag zijn eigen kwaad

donderdag 10 september 2020

Godenzonen

donderdag 25 juni 2020

beeldenstorm

vrijdag 12 juni 2020

verlangen in een tijd van onthouding

donderdag 4 juni 2020

Bron van zijn die ik ontmoet

donderdag 28 mei 2020

wind in de zeilen

donderdag 21 mei 2020

zingen van de tien geboden

vrijdag 15 mei 2020

vertrouwde geuren

donderdag 30 april 2020

Dodenherdenking

vrijdag 24 april 2020

noodklokken

donderdag 16 april 2020

Vertrouwen

woensdag 8 april 2020

een kerkdienst uit een doosje

donderdag 2 april 2020

alles went

vrijdag 27 maart 2020

gezond verstand

maandag 16 maart 2020

het was raar warm…

vrijdag 28 februari 2020

stormen rond de oude kerk

zaterdag 14 december 2019

De Lofzang in een duistere grot

vrijdag 22 november 2019

Tegen het donker, laten wij zingen

vrijdag 7 juni 2019

de doop van Naomi

donderdag 9 mei 2019

venster 9: Wat er vandaag gebeurt in de Oude Kerk

donderdag 2 mei 2019

venster 8: De Oude Kerk als stadskerk met het Vater-Müllerorgel

donderdag 25 april 2019

venster 7: Mej. Bijtelaar en de scheiding van kerk en staat

donderdag 11 april 2019

venster 6: Ruimte voor nieuwe lofzang

donderdag 4 april 2019

venster 5: Ruimte voor de lofzang

donderdag 28 maart 2019

venster 4: Rondom de monstrans van de Oude Kerk

donderdag 21 maart 2019

venster 3: De katholieken na de Alteratie

donderdag 14 maart 2019

venster 2: De laatmiddeleeuwse kerk

donderdag 7 maart 2019

vensters op de Oude Kerk

vrijdag 4 januari 2019

Het verhaal van een oranje hesje

dinsdag 11 december 2018

Een veelheid van geluiden in de Oude Kerk

maandag 10 september 2018

Ons’ Lieve Heer bij de buren

woensdag 11 april 2018

de Oude Kerk als bron van stilte

donderdag 1 maart 2018

zegenrijke momenten

donderdag 15 februari 2018

geschonden hemel

dinsdag 26 december 2017

laat het bij verbeelding blijven

vrijdag 24 november 2017

memento

vrijdag 10 november 2017

de essentie van het verhaal

woensdag 18 oktober 2017

rituelen

woensdag 4 oktober 2017

noodpakket en vriendendienst

maandag 18 september 2017

Wissen

maandag 11 september 2017

Als je naar kunstenaars luistert

zaterdag 12 augustus 2017

Een vriendendienst

dinsdag 13 juni 2017

Het evangelie in één zucht

dinsdag 25 april 2017

onnozele schapen en foute herders

woensdag 12 april 2017

interpreteren

zaterdag 25 maart 2017

Waarom zou je naar de kerk gaan als je niet gelooft?

donderdag 2 maart 2017

donker en licht

zaterdag 4 februari 2017

een kerk vederlicht

donderdag 2 februari 2017

Slingeren

donderdag 2 februari 2017

Zwarte Piet in Kaapstad?

donderdag 2 februari 2017

Op weg naar Pasen

donderdag 2 februari 2017

Alleen het allerbeste is goed genoeg

donderdag 2 februari 2017

Kyrië Eleison

donderdag 2 februari 2017

Van Gogh

donderdag 2 februari 2017

Herdertjes en Eeuwigheidswaarde

donderdag 2 februari 2017

Feest op 4 september

donderdag 2 februari 2017

Dubbel zien

donderdag 2 februari 2017

Zondag na Nice

donderdag 2 februari 2017

De Verlichtingskerk

donderdag 2 februari 2017

Hoog-liturgisch

donderdag 2 februari 2017

Doodsklok

donderdag 2 februari 2017

Sonate pathétique

donderdag 2 februari 2017

Zwart-wit

donderdag 2 februari 2017

De Majesteit en Koning

donderdag 2 februari 2017

Aftrap

Als u terug wilt naar de homepagina
klikt u op de knop hiernaast.