door Els van Swol (6 mei 2016)
We hebben het over Romé et Juliette van de Franse componist Hector Berlioz. Geen opera, maar zoiets als een koorsymfonie. Al eerder scènisch opgevoerd door De Nederlandse Opera. Nu dus weer, met Het Nationale Ballet.
Zowel de koorleden als de dansers staan voor de twee families die Shakespeare ten tonele voert. Aan de ene kant de Capulets in het wit, en aan de andere kant de Montagues in het zwart. Voor de duidelijkheid: Roméo is een Montagu en Juliette een Capulet.
Temidden van het openingsbeeld, waarin de vete tussen beide families wordt opgevoerd, staat tussen de Capulets een verdwaalde man in wat een djellaba lijkt: een lange, witte jas. En uit de het ene koor, dat de rol van de Montagues zingt, maakt zich een al even eenzame man los, gekleed in wat een kaftan lijkt, met een grote zwarte sjtreimel (bonthoed). Pars pro toto staan ze respectievelijk voor een orthodoxe moslim en een orthodoxe jood.
Op het eind van de productie staan de beide koren, de beide families weer op het toneel. En nu wordt het, voor wie het nog niet door had, helemaal duidelijk: de vrouwelijke Capulets hebben een hoofdbedekking met een voile. Precies: een boerka die ook het gezicht bedekt, met uitzondering van de ogen. Aan de andere kant van het toneel staan de Montagues. De eenzame man uit het begin wordt nu vergezeld van meer mannen in kaftans met sjtreimels.
Waar Berlioz’ tekstschrijver Emile Deschamps (naar Shakespeare) het in de finale heeft over verzoening, Gods genade en vrede tussen de Capulets en Montagues, bleven beide koren angstig op hun eigen stukje en mengden voor geen meter. Dat kon ook niet met dat schuin oplopende toneel ertussen.
Recensent Rudolf Hunnik zocht op de website Place de l’Opera, waar altijd goede besprekingen zijn te vinden, het antwoord in het feit dat regisseur en choreografe Sasha Waltz deze productie ‘al in 2007 in Parijs maakte. Toen speelde de oorlog tussen de Palestijnen en Israël een grote rol. Een gedateerd politiek citaat?’ vroeg hij zich af.
Maar zo gedateerd is het niet. Neem de rel over het boek Gedeer chaja (Levende heining) van Dorit Rabinyan die zich op dit moment in Israël afspeelt. Irith Kisch berichtte erover in De Brug van april, het tijdschrift van SIVMO (Steuncomité Israëlische Vredes- en Mensenrechten Organisaties).
Boven één van de alinea’s prijkt het kopje ‘Roméo’s en Julia’s’. En we weten eigenlijk al genoeg: ‘het boek is voornamelijk een liefdesverhaal tussen een jodin en een Palestijn, een niet-jood’. Volgens de Israëlische minister van Onderwijs, Naftali Bennett, is dat een staaltje assimilatie-propaganda. En dat mag niet.
Het is mij niet bekend waarom Waltz eenzelfde anti-assimilatie statement afgeeft. Jammer is het wel. Niet alleen omdat ze daarmee haaks staat op de tekst, maar ook omdat ze ons, toeschouwers, een visioen onthoudt. Naïef? Het zij zo. Zonder hoop is er geen leven.
Blog van de OudeKerkgemeente: korte, persoonlijk getinte stukken over dingen buiten of binnen de gemeente die belangrijk zijn of opvallen, geschreven op eigen verantwoordelijkheid.
Wil je meeschrijven of meer weten over de blog, neem dan contact op met Elisabeth Boiten (muskebiis@gmail.com) of Peter Tomson (pjtomson@xs4all.nl) van de redactie.