blog

vrijdag 24 april 2020

noodklokken


door Guido Hoogewoud (24 april 2020)

Op het Oudekerksplein klonken de noodklokken en je kreeg er de tranen van in de ogen. De klokken van de pestepidemie in een uitgestorven stad, die je tot het einde van de maand kan horen in Nederland en België, woensdagavond tussen 19.00 en 19.15. Schrijver Tommy Wieringa luidde mee, misschien met Bert Nap als gids, en hij deed er verslag van in de column van de NRC, zaterdag 18 april.

 

Een net van klanken spant zich boven ons: de zware tonen van de Oude-, de Wester- en de Zuidertoren en de bellen van de Nieuwe Kerk. Van verre de Nicolaas, De Krijtberg aan het Singel en De Posthoorn aan de Haarlemmerstraat. Ergens in het universum zijn de stemmen van de Bonifatius, de Vincentius, de Eltheto en de Koepelkerk aan het Leidsebosje opgeslagen.


Bij de luidklokken van de Oude Kerk doemt  de gestalte op van de Bernardina Bijtelaar, een heilige zonder diploma. Wonderen verrichtte zij niet, maar allesomvattend was haar inzet voor de oude kerken van Amsterdam. Ook voor de vier luidklokken van de Oude Kerk, die in 1942 gevorderd waren, maar terugkeerden. Christ van de Ven, klokkenluider-professional van de Oude Kerk, gaf hen in 1982 de namen Geloof, Hoop, Liefde en Vrijheid.

‘Liefde’, de klok van Wieringa, is de tweede luidklok qua gewicht en is in 1689 gegoten door Claude Fremy. Het latijnse opschrift luidt:  Delectat roseo surgens aurora cubili: delectat rediens vespere grata quies Claudy Fremi me fecit Amstelodami Anno 1689: ‘De dageraad die opstaat van zijn rozige zetel verkwikt ons: en ’s avonds verkwikt ons de welkome, telkens weerkerende rust.’

Het is de vrijheid van columnisten om de consensus van de goegemeente te verstoren en hun lezers te bevrijden van de orkaan aan nieuws, duiding en deskundigheid.


*   *   *

 

Was ik maar een columnist, dacht ik, na de oproep van Peter Tomson om vanuit ‘onze betrokkenheid bij die rare gemeente in dat idiote gebouw’ een blog te schijven. Ik moest denken aan de literator Kees Fens. Hij beschreef eens het katholieke leven in Amsterdam ‘als een ballon boven Amsterdam, die langzaam wegdreef, vol met religieuzen’.  Een andere ballon droeg  talloze dominees en protestants kerkvolk dat enthousiast kerken bouwde en bezocht in de tuinsteden. In de mand onder de ballon van de Oude Kerk zitten vele pastoors, getijdenmeesters, dominees, ouderlingen, organisten en klokkenisten. En dan de tentoonstelling ‘Poems for Earthlings’, vol met de zandzakken die naar beneden worden geworpen als de ballon hoogte verliest…

Maar nu die ‘idiote kerk’. Zij brengt mij terug naar het Hervormd Lyceum Zuid, vol met domineeskinderen uit ‘de hervormde elite’. Wellicht liep daar ook Adriaan Deurloo rond, zonder dat wij elkaar kenden. Later zou hij de scepter zwaaien in de Oude. Twee van mijn klasgenoten hadden de dominee van de Westerkerk als vader; hij vond zijn kerk de mooiste kerk van de hele wereld. Hoezo dacht ik, want was de OudeKerk niet…? Mijn vader, de organist van de Oude, legde mij uit dat er zoiets bestond als een overdrachtelijke betekenis. Een wijze les. Op een zondagmorgen werd het 1–0, want een zeldzame preekbeurt van vader Visser (van de Wester) in de Oude Kerk bracht ook mijn klasgenoten daar. Wat vonden zij er van, was mijn vraag op de volgende maandag. Het antwoord luidde: een mooi orgel. Zo kenden wij elkaar weer. Want een ongelukkige restauratie in 1939 had het orgel van de Westerkerk als een ruïne achtergelaten.


Als ons na een levensbedreigende crisis een opstanding zal worden gegund, mogen wij ons gezegend voelen met de prachtige lichtval en de weidse ruimte voor de klank van de zang en de schitterende orgels van deze kerk. Misschien brengt Matthias Havinga wel de Sinfonia ten gehore uit BWV 42: ‘Am Abend aber desselbigen Sabbats’, wie weet. Dan mag je hopen dat na het overdrijven van die ballon van Kees Fens jij in het avondrood van je eigen bestaan mag ontdekken dat die ‘idiote kerk’ de mooiste kerk van de hele wereld is. Terwijl je dat toen niet wist en nu, met een hoofd vol kathedralen, weet waarom dat wel zo is.

*   *   *

Tommy Wieringa, ‘Klokken van hoop’, NRC-Handelsblad, 18 april 2020
Kees Fens, Het geluk van de brug, het Amsterdam van Kees Fens, Amsterdam 2008
B. Bijtelaar, De zingende torens van Amsterdam, Amsterdam 1947

foto ‘De Liefde’: Ino Roel, 13 mrt 1984 (Stadsarchief Asd).
foto Oude Kerk: PJT.


Blog van de Oudekerkgemeente Amsterdam: korte, persoonlijk getinte stukken over dingen buiten of binnen de gemeente die belangrijk zijn of opvallen, geschreven op eigen verantwoordelijkheid.

Stuur reacties of inzendingen naar de redactie van de website: Elisabeth Boiten (muskebiis@gmail.com), Peter Lowie (p.lowie@upcmail.nl), Peter Tomson (pjtomson@xs4all.nl).

deel dit:
donderdag 29 februari 2024

‘silence’ – tastbare stilte

vrijdag 12 januari 2024

‘vespers’ en andere vreemde woorden

vrijdag 21 juli 2023

Milan Kundera (1929-2023)

donderdag 8 juni 2023

de fluisterwind van Pinksteren

vrijdag 10 februari 2023

in memoriam Peter Lowie

woensdag 18 mei 2022

een vernissage

vrijdag 8 april 2022

de migranten in Calais en Duinkerke

vrijdag 10 december 2021

Oude Kerk open kerk

donderdag 1 april 2021

Heilige plaatsen

donderdag 4 maart 2021

is het echt zo moeilijk?

vrijdag 19 februari 2021

winterslaap

vrijdag 6 november 2020

elke dag zijn eigen kwaad

donderdag 10 september 2020

Godenzonen

donderdag 25 juni 2020

beeldenstorm

vrijdag 12 juni 2020

verlangen in een tijd van onthouding

donderdag 4 juni 2020

Bron van zijn die ik ontmoet

donderdag 28 mei 2020

wind in de zeilen

donderdag 21 mei 2020

zingen van de tien geboden

vrijdag 15 mei 2020

vertrouwde geuren

donderdag 7 mei 2020

zolang wij ademhalen

donderdag 30 april 2020

Dodenherdenking

donderdag 16 april 2020

Vertrouwen

woensdag 8 april 2020

een kerkdienst uit een doosje

donderdag 2 april 2020

alles went

vrijdag 27 maart 2020

gezond verstand

maandag 16 maart 2020

het was raar warm…

vrijdag 28 februari 2020

stormen rond de oude kerk

zaterdag 14 december 2019

De Lofzang in een duistere grot

vrijdag 22 november 2019

Tegen het donker, laten wij zingen

vrijdag 7 juni 2019

de doop van Naomi

donderdag 9 mei 2019

venster 9: Wat er vandaag gebeurt in de Oude Kerk

donderdag 2 mei 2019

venster 8: De Oude Kerk als stadskerk met het Vater-Müllerorgel

donderdag 25 april 2019

venster 7: Mej. Bijtelaar en de scheiding van kerk en staat

donderdag 11 april 2019

venster 6: Ruimte voor nieuwe lofzang

donderdag 4 april 2019

venster 5: Ruimte voor de lofzang

donderdag 28 maart 2019

venster 4: Rondom de monstrans van de Oude Kerk

donderdag 21 maart 2019

venster 3: De katholieken na de Alteratie

donderdag 14 maart 2019

venster 2: De laatmiddeleeuwse kerk

donderdag 7 maart 2019

vensters op de Oude Kerk

vrijdag 4 januari 2019

Het verhaal van een oranje hesje

dinsdag 11 december 2018

Een veelheid van geluiden in de Oude Kerk

maandag 10 september 2018

Ons’ Lieve Heer bij de buren

woensdag 11 april 2018

de Oude Kerk als bron van stilte

donderdag 1 maart 2018

zegenrijke momenten

donderdag 15 februari 2018

geschonden hemel

dinsdag 26 december 2017

laat het bij verbeelding blijven

vrijdag 24 november 2017

memento

vrijdag 10 november 2017

de essentie van het verhaal

woensdag 18 oktober 2017

rituelen

woensdag 4 oktober 2017

noodpakket en vriendendienst

maandag 18 september 2017

Wissen

maandag 11 september 2017

Als je naar kunstenaars luistert

zaterdag 12 augustus 2017

Een vriendendienst

dinsdag 13 juni 2017

Het evangelie in één zucht

dinsdag 25 april 2017

onnozele schapen en foute herders

woensdag 12 april 2017

interpreteren

zaterdag 25 maart 2017

Waarom zou je naar de kerk gaan als je niet gelooft?

donderdag 2 maart 2017

donker en licht

zaterdag 4 februari 2017

een kerk vederlicht

donderdag 2 februari 2017

Slingeren

donderdag 2 februari 2017

Zwarte Piet in Kaapstad?

donderdag 2 februari 2017

Op weg naar Pasen

donderdag 2 februari 2017

Alleen het allerbeste is goed genoeg

donderdag 2 februari 2017

Kyrië Eleison

donderdag 2 februari 2017

Van Gogh

donderdag 2 februari 2017

Herdertjes en Eeuwigheidswaarde

donderdag 2 februari 2017

Feest op 4 september

donderdag 2 februari 2017

Dubbel zien

donderdag 2 februari 2017

Zondag na Nice

donderdag 2 februari 2017

De Verlichtingskerk

donderdag 2 februari 2017

Hoog-liturgisch

donderdag 2 februari 2017

Doodsklok

donderdag 2 februari 2017

Sonate pathétique

donderdag 2 februari 2017

Zwart-wit

donderdag 2 februari 2017

De Majesteit en Koning

donderdag 2 februari 2017

Aftrap

Als u terug wilt naar de homepagina
klikt u op de knop hiernaast.