door Peter Tomson (10 september 2018)
Op 2 september was de startzondag van de Oudekerkgemeente en gingen we ’s middags met zo’n vijfentwintig mensen op bezoek bij de buren in Ons’ Lieve Heer op solder. Ons gemeentelid Ben de Bock, die tevens katholiek priester is en geregeld de mis bedient in Ons’ Lieve Heer, vertelde vol vuur over deze bijzondere huiskerk en de geschiedenis eromheen, die deels ook geschiedenis van de Oude Kerk is. Immers, deze zolder-kerk (klik hier) is ingericht na de Alteratie van 1578, toen Amsterdam was overgegaan naar de reformatie. In de Oude Kerk werd voortaan de gereformeerde eredienst gevierd, en andere erediensten werden alleen in onopvallende ‘schuilkerken’ gedoogd. Ben had voor ons als bezoekers uit de Oude Kerk ook een verrassing. Normaal gebeurt het slechts één keer per jaar met Kerst, maar nu werd speciaal voor ons de preekstoel, die gewoonlijk vernuftig weggeklapt achter het altaar zit, in volle pracht uitgevouwen.
Nieuw is het niet voor ons, dat ons’ Lieve Heer ook bij de buren op zolder komt. Hij komt immers ook in het souterrain en op de bel étage bij onze buren van Oudezijds 100 en van de Nicolaaskerk, met wie we wekelijks het oecumenisch avondgebed zingen. Hij is ‘de Heilige die op Israëls lofzangen troont’, zoals in Psalm 22 staat, en zoals Jan Willem Schulte Nordholt dichtte: ‘Hier zingen wij de zalige gezangen / Hij is ons zingen zeer nabij’ (Tussentijds, lied 3). Overigens is de liturgie van de protestantse Oudekerkgemeente tegenwoordig qua vorm zeer oecumenisch. In de opeenvolging van de klassieke onderdelen van de mis, Kyrië – Gloria – Sanctus – Benedictus, voelt de gemiddelde katholiek of lutheraan zich moeiteloos thuis.
(foto: Ben de Bock op de preekstoel van Ons’ Lieve Heer op solder)
Zo zijn onze kerkgebouwen getuigen van onze geschiedenis, ‘lieux de mémoire’, herinneringsplekken. Juist daarop wilde Giorgio Andreotta Calò inspelen, de Italiaanse kunstenaar die door de Stichting Oude Kerk werd uitgenodigd om een tentoonstelling in te richten. Hij maakte alle ramen rood om de sfeer op te roepen van het schemerige middeleeuwse kerkgebouw vόόr de Beeldenstorm. En als meer blijvende herinnering aan deze terugblik naar het verleden wordt in het raam van de Heilig Graf-kapel, een totnogtoe gesloten portaaltje aan de noordkant van de kerk, het vensterglas van de restauratie in 1959 vervangen door handgeblazen rood glas. Op zondag 23 september om 17.00 is de finissage van de tentoonstelling en de onthulling van het rode raam. Voorafgaand daaraan is iedereen vanaf 13.00 welkom in de kerk met gelegenheid voor gesprek over de kerk als ‘dynamisch monument’, om 18.00 zingen we het avondgebed, en tenslotte heffen wij het glas, allemaal in ene moeite door.
En het geschiedenis-omspannende feest gaat nog verder! Vanaf vrijdag 5 oktober 16.00 [gecorrigeerde datum!] is in de nevenruimten waar het oude erfgoed tentoongesteld wordt, ook de originele monstrans van de Oude Kerk te zien, die in 1578 bij de Alteratie in ballingschap ging naar Kalkar in Duitsland. Ook alle leden van de Oudekerkgemeente zijn dan welkom, verklaarde directeur Jacqueline Grandjean. In de monstrans werd, als onderdeel van het destijds fel omstreden mis-ritueel, de hostie bewaard, zeg maar het geofferde lichaam van Ons’ Lieve Heer. De oude monstrans zal een jaar bij ons blijven, en er worden plannen gesmeed om daar meer uitvoerig bij stil te staan en de tijdelijke terugkeer van deze Oude Kerk-schat samen met al onze buren te vieren. Doordat we samen de lofzang voortzetten, blijft de geschiedenis waarvan onze oude gebouwen getuigen ook een levende geschiedenis.
Blog van de OudeKerkgemeente: korte, persoonlijk getinte stukken over dingen buiten of binnen de gemeente die belangrijk zijn of opvallen, geschreven op eigen verantwoordelijkheid.
Wil je reageren, meeschrijven, of meer weten over de blog, neem dan contact op met Elisabeth Boiten (muskebiis@gmail.com) of Peter Tomson (pjtomson@xs4all.nl) van de redactie.