blog
De Lofzang in een duistere grot
door Guido Hoogewoud (14 december 2019)
Bijna profetisch klonken de woorden van restauratiearchitect C. Wegener Sleeswijk in zijn terugblik op de in 1979 voortijdig afgesloten restauratie. Het terugbrengen van het licht – door het openen van soms dichtgemetselde vensters – en van kleur, bracht hem tot de overpeinzing dat wellicht een latere generatie de weg terug zou kunnen gaan. Voor de aanwezigen destijds een onvoorstelbare gedachte. Maar hoe is de kerk er nu aan toe? De grote vensters, ook de gebrandschilderde, zijn dichtgeplakt met matrassen, de voorstelling van Advent en de Geboorte aan het oog onttrokken. De preekstoel en de banken zijn verborgen achter zandzakken en het grote orgel is vervreemd als een relict uit het verleden. Achter de faҫade van schotten en zandzakken grijnst de wanorde u toe bij de doopkapel en in de Hamburgerkapel.
Over het concept van kunstenaar Adrián Villar Rojas heb ik hier geen oordeel omdat mooi of lelijk hier zoals elders niet van toepassing is. Het gaat mij om de vraag wat aanvaardbaar is in de omgang met een zo eerbiedwaardig gebouw als deze kerk, de oudste van onze stad. Hier begon het, hier is onze tijdmachine. Voor mij is de Oude Kerk onteerd en ik verbaas mij over de opdrachtgever van de kunstenaar, de beherende Stichting De Oude Kerk. In de statuten heeft zij zich verplicht: ‘1. tot het in goede staat brengen en houden van de te Amsterdam aan het Oudekerksplein gelegen Oude Kerk, teneinde deze in het algemeen en plaatselijk belang als historisch monument te doen voortbestaan en 2. het gebouw te doen gebruiken voor doeleinden van verschillende aard…’
Het staat voor mij vast dat hier een strijdigheid is opgetreden tussen twee doelstellingen. Enerzijds het bestaande kunstwerk van de Oude Kerk dat anderzijds door een tijdelijk kunstwerk is overweldigd. De pure authenticiteit van dit kerkgebouw noopt tot inkeer en tot verbondenheid met onze oorsprong in deze stad. Daarvoor heb ik geen intellectualistisch kunstwerk nodig dat dwingend verwijst naar vermeende gesignaleerde kwalijke aspecten van erfgoed (‘Geluid als cultureel erfgoed’, NRC 3 december) verbeeld door met zandzakken beklede loopgaven. Willen wij die duizenden Spanjaarden, Italianen, Russen of wie dan ook dit beeld meegeven van een‘dungeon’ in een Wallenparadijs of van die unieke kerk met zijn lichtval en muziek? Dat is wel de vraag waar het om gaat.
foto rechts: Lisette Koorevaar
Wiek Hijmans schreef mij eerder: ‘Het gaat ook om het feit dat wij de lofzang koppig gaande houden in het heilige gebouw, omdat het moet zolang het kan. De hoofdzaak is dat wij mensen die de respectabele waarde van traditie niet zien, laten zien dat deze liturgische traditie voor ons waardevol is.’ Daar sta ik volledig achter, maar de keuze is moeilijk. Tot april wachten, en dan mijn trouwe medekerkgangers, in het bijzonder de regisseurs: Leendert, Gerk en zovele anderen die de ‘dignitas’ proberen te eerbiedigen, in de steek laten? of toch maar blijven komen? Met mijn vrienden die eenmaal per jaar naar de Oude Kerk komen, namelijk op kerstnacht, nu voor het eerst het ‘Adeste fideles’, het ‘Komt allen te samen‘ op het gerestaureerde Vater-Müllerorgel te horen klinken? Of zal ik ze toch maar waarschuwen: nee, blijf weg?
Na de beëindiging van de tentoonstelling zou je verlangen naar een rituele reiniging door Samuel Lee, de theoloog des vaderlands, of door de bisschop van Utrecht die in 1306 de Oude Kerk inwijdde. Laten wij dan ook de vele Amsterdammers die dit eerbiedwaardig kerkgebouw niet kennen, de vele christenen van de niet-westerse kerken de kans geven om de Oude Kerk te ervaren als de tijdmachine van hun eigen stad. En laat de Oude Kerk een plaats van verbinding blijven zonder de aspecten van een cultuurstrijd die ook elders in de samenleving merkbaar is.
onder: de installatie van Villar Rojas, foto Wim Ruigrok
Blog van de OudeKerkgemeente: korte, persoonlijk getinte stukken over dingen buiten of binnen de gemeente die belangrijk zijn of opvallen, geschreven op eigen verantwoordelijkheid.
Wil je reageren, meeschrijven, of meer weten over de blog, neem dan contact op met Elisabeth Boiten (muskebiis@gmail.com) of Peter Tomson (pjtomson@xs4all.nl) van de redactie.
‘silence’ – tastbare stilte
‘vespers’ en andere vreemde woorden
Milan Kundera (1929-2023)
de fluisterwind van Pinksteren
in memoriam Peter Lowie
een vernissage
de migranten in Calais en Duinkerke
Oude Kerk open kerk
Heilige plaatsen
is het echt zo moeilijk?
winterslaap
elke dag zijn eigen kwaad
Godenzonen
beeldenstorm
verlangen in een tijd van onthouding
Bron van zijn die ik ontmoet
wind in de zeilen
zingen van de tien geboden
vertrouwde geuren
zolang wij ademhalen
Dodenherdenking
noodklokken
Vertrouwen
een kerkdienst uit een doosje
alles went
gezond verstand
het was raar warm…
stormen rond de oude kerk
Tegen het donker, laten wij zingen
de doop van Naomi
venster 9: Wat er vandaag gebeurt in de Oude Kerk
venster 8: De Oude Kerk als stadskerk met het Vater-Müllerorgel
venster 7: Mej. Bijtelaar en de scheiding van kerk en staat
venster 6: Ruimte voor nieuwe lofzang
venster 5: Ruimte voor de lofzang
venster 4: Rondom de monstrans van de Oude Kerk
venster 3: De katholieken na de Alteratie
venster 2: De laatmiddeleeuwse kerk
vensters op de Oude Kerk
Het verhaal van een oranje hesje
Een veelheid van geluiden in de Oude Kerk
Ons’ Lieve Heer bij de buren
de Oude Kerk als bron van stilte
zegenrijke momenten
geschonden hemel
laat het bij verbeelding blijven
memento
de essentie van het verhaal
rituelen
noodpakket en vriendendienst
Wissen
Als je naar kunstenaars luistert
Een vriendendienst
Het evangelie in één zucht
onnozele schapen en foute herders
interpreteren
Waarom zou je naar de kerk gaan als je niet gelooft?
donker en licht
een kerk vederlicht
Slingeren
Zwarte Piet in Kaapstad?
Op weg naar Pasen
Alleen het allerbeste is goed genoeg
Kyrië Eleison
Van Gogh
Herdertjes en Eeuwigheidswaarde
Feest op 4 september
Dubbel zien
Zondag na Nice
De Verlichtingskerk
Hoog-liturgisch
Doodsklok
Sonate pathétique
Zwart-wit
De Majesteit en Koning
Aftrap
klikt u op de knop hiernaast.