blog
interpreteren
door Els van Swol (12 april 2017)
Ik zal het meteen maar zeggen: ik ben een groot bewonderaar van de nieuwe chef-dirigent van het Koninklijk Concertgebouworkest (KCO), Daniele Gatti. Ik meen te begrijpen waarom hij soms trage tempi kiest, wat hem overigens door sommige recensenten niet in dank wordt afgenomen. Zo is bijvoorbeeld een wals in een symfonie van Mahler bij hem niet om op te dansen – zo was het natuurlijk ook niet bedoeld –, maar iets ontegenzeggelijk wrangs. Je kunt er een er een voorafschaduwing in horen van een oorlog die op uitbreken staat.
Interpreteren heet dat. In de seizoenbrochure 2017-’18 van het KCO, Oorlog Vrede, gaat Gatti dieper op dit begrip in. En niet alleen hij; de brochure staat er bol van. ‘Interpreteren is mijn beroep, mijn missie zelfs,’ zegt Gatti in een interview onder de kop: ‘Ruimte voor interpretatie.’
Een mooi voorbeeld van het interpreteren van een Bijbelverhaal is hoe Jessa van der Vaart het verhaal van de Barmhartige Samaritaan (Lucas 10:25-37) las op de gemeenteavond van 28 februari jl. Zoals ze dat eerder deed tijdens een avond van de Stichting Oude Kerk (zie de Misericoridia-blog van de Stichting). Ze legde uit dat de rollen in dit verhaal worden omgedraaid. ‘De vraag “wie is mijn naaste?” is de vraag: wie is het die, als ik hulpbehoevend ben, als er duisternis om mij heen is door wat mij overkwam aan ziekte, de dood van een geliefde of depressie… Wie is er dan om mij overeind te helpen? Wie zal dan mijn naaste zijn? Wij worden dus als hoorders van het verhaal over de barmhartige Samaritaan, samen met de Thorageleerde langs de kant van de weg gelegd. En als wij vragen wie onze naaste is, dan zegt Jezus: het antwoord op die vraag weet je zelf. Dat is degene die jou niet langs de kant van de weg laat liggen.’
afbeelding: Rembrandt van Rijn, De barmhartige Samaritaan, 1633
Het gaat om goed lezen – noot voor noot, woord voor woord. Terug naar de bron. Musici en theologen stoffen interpretaties af die vastgeroest lijken. Nog een voorbeeld: celliste Tatjana Vassiljeva van het KCO vertelt in Preludium van het Concertgebouw en het KCO (maart 2017) over het tweede thema van het Allegro uit Dvořáks Celloconcert: ‘Rostropovitch speelt het dramatisch, mezzoforte en vrij langzaam, terwijl in de partituur pianissimo staat en hetzelfde tempo als het gedeelte daarvoor. Ik heb de partij nog eens tegen het licht gehouden en probeer me aan de voorschriften van de componist te houden.’
Zij benadert de muziek alsof ze het voor het eerst gaat spelen, nog nat van de inkt. Laten we ook op die manier een Bijbelverhaal lezen: alsof ’t helemaal nieuw is. En er telkens weer iets in ontdekken. Om ons wakker te laten schudden ‒ zoals bij Mahler onder leiding van Gatti, of bij de les te houden ‒ zoals celliste Vassiljeva doet, of om ons overeind te helpen. Misschien gaan we daarom wel naar de concertzaal, naar de kerk of naar het leerhuis. Om het licht dat opeens kan vallen op iets dat we, ten onrechte, meenden te kennen.
Blog van de OudeKerkgemeente: korte, persoonlijk getinte stukken over dingen buiten of binnen de gemeente die belangrijk zijn of opvallen, geschreven op eigen verantwoordelijkheid.
Wil je reageren, meeschrijven, of meer weten over de blog, neem dan contact op met Elisabeth Boiten (muskebiis@gmail.com) of Peter Tomson (pjtomson@xs4all.nl) van de redactie.
in mijn Amsterdamse familie gelooft niemand meer in God
‘silence’ – tastbare stilte
‘vespers’ en andere vreemde woorden
Milan Kundera (1929-2023)
de fluisterwind van Pinksteren
in memoriam Peter Lowie
een vernissage
de migranten in Calais en Duinkerke
Oude Kerk open kerk
Heilige plaatsen
is het echt zo moeilijk?
winterslaap
elke dag zijn eigen kwaad
Godenzonen
beeldenstorm
verlangen in een tijd van onthouding
Bron van zijn die ik ontmoet
wind in de zeilen
zingen van de tien geboden
vertrouwde geuren
zolang wij ademhalen
Dodenherdenking
noodklokken
Vertrouwen
een kerkdienst uit een doosje
alles went
gezond verstand
het was raar warm…
stormen rond de oude kerk
De Lofzang in een duistere grot
Tegen het donker, laten wij zingen
de doop van Naomi
venster 9: Wat er vandaag gebeurt in de Oude Kerk
venster 8: De Oude Kerk als stadskerk met het Vater-Müllerorgel
venster 7: Mej. Bijtelaar en de scheiding van kerk en staat
venster 6: Ruimte voor nieuwe lofzang
venster 5: Ruimte voor de lofzang
venster 4: Rondom de monstrans van de Oude Kerk
venster 3: De katholieken na de Alteratie
venster 2: De laatmiddeleeuwse kerk
vensters op de Oude Kerk
Het verhaal van een oranje hesje
Een veelheid van geluiden in de Oude Kerk
Ons’ Lieve Heer bij de buren
de Oude Kerk als bron van stilte
zegenrijke momenten
geschonden hemel
laat het bij verbeelding blijven
memento
de essentie van het verhaal
rituelen
noodpakket en vriendendienst
Wissen
Als je naar kunstenaars luistert
Een vriendendienst
Het evangelie in één zucht
onnozele schapen en foute herders
Waarom zou je naar de kerk gaan als je niet gelooft?
donker en licht
een kerk vederlicht
Slingeren
Zwarte Piet in Kaapstad?
Op weg naar Pasen
Alleen het allerbeste is goed genoeg
Kyrië Eleison
Van Gogh
Herdertjes en Eeuwigheidswaarde
Feest op 4 september
Dubbel zien
Zondag na Nice
De Verlichtingskerk
Hoog-liturgisch
Doodsklok
Sonate pathétique
Zwart-wit
De Majesteit en Koning
Aftrap
klikt u op de knop hiernaast.