door Els van Swol (11 september 2017)
De tentoonstelling van Sarah van Sonsbeeck ligt inmiddels weer praktisch achter ons. Een expositie die veel stof deed opwaaien. Met aan de ene kant ingetogen uitingen als: ‘Oh, wat mooi; toen alle dekentjes wind vingen, leek het wel of er een golfbeweging in zat’ en: ‘Kijk eens, nu het zonlicht erop valt, reflecteert het geel op de muren’, en aan de andere kant heftiger uitingen als: ‘Kunst waarbij zoveel moet worden uitgelegd, is geen kunst’ en: ‘Nu moeten we er van de kerkenraad nog over nadenken ook!’
We gaan even terug naar de eerste weken na de vernissage. De Evangelielezing op zondag 21 mei was Johannes 16: 23-33. Eerst zegt Jezus dat Hij iets in beeldspraak heeft gezegd, en even later reageren de leerlingen met: ‘Kijk! Nu spreek je vrijuit en zeg je niets in beeldspraak.’ De twee uitersten in de reacties op de gouden gloed in de kerk?
Op dezelfde zondag zegt curator Lucy Cotter van de Biënnale in Venetië in een televisieprogramma: ‘Kunst laat ruimte voor nieuwe perspectieven.’ Kunst en kunstenaars zeggen niet altijd alles recht voor z’n raap, net zomin als Jezus dat deed. Het hoeft ook niet persé
te worden uitgelegd en het roept ook niet persé tot nadenken op. Het vraagt alleen maar: ‘Wat zegt dit nu ten diepste tegen mij?’ Wat iets anders is dan: ‘Wat zegt dit mij? Helemaal niets! Weg ermee.’
Met Hemelvaartsdag, nog steeds in diezelfde week na de opening, ging rev. Ivan Khovacs in de St. James’s Church, Piccadilly (Londen) in op de vraag hoe de Bijbel te verstaan. Niet elk w/Woord daarin valt te begrijpen en er zitten ook lege plekken in. Dat was volgens hem maar goed ook. Hij vergeleek het met de laatste schilderijen van Manet, waaraan de schilder maar bleef schaven en die nooit afkwamen. Zoals de borduursters van de vorige tentoonstelling niet wisten of hun werk wel was voltooid voor deze expositie was afgelopen.
Wij mogen die lege plekken vanuit onze verbeelding aanvullen. Dat is de taak van de kunstenaar: dingen open laten, en van de toeschouwer: dingen aanvullen. En zo doet volgens Khovacs ook God het: de wereld is onaf, zodat wij de schepping, in de voetsporen van Jezus van Nazareth, mogen helpen voltooien.
Of zoals Jessa van der Vaart in Kerk in Mokum van juli jl. schreef: ‘In de Bijbel wordt vaak gezegd dat Jezus in “gelijkenissen” spreekt. Dan vertelt hij over een werkelijkheid die niet onomwonden te zeggen is, maar gewonden, gewikkeld, in-gewikkeld in beelden. En die beelden verwijzen naar iets anders: een gedroomde werkelijkheid (…). Soms begrijp je de Bijbel gewoon beter als je goed naar kunstenaars luistert.’
En ik moest denken aan de kinderpreek van Justine Aalders, toen de tentoonstelling al een poosje op dreef was. Zij vertelde de kinderen van het nieuwe Jeruzalem dat in Openbaring wordt beschreven als een stad van ‘zuiver goud, zijnde zuiver glas gelijk.’ Ze vroeg de kinderen naar het kunstwerk van Sarah van Sonsbeeck te kijken en met elkaar hierover en over deze tekst te praten. Eigenlijk vroeg ze het ook aan ons, volwassen kerkgangers. Maar of dat ervan gekomen is? Soms, even.
(foto: Gert Jan van Rooij)
Blog van de OudeKerkgemeente: korte, persoonlijk getinte stukken over dingen buiten of binnen de gemeente die belangrijk zijn of opvallen, geschreven op eigen verantwoordelijkheid.
Wil je reageren, meeschrijven, of meer weten over de blog, neem dan contact op met Elisabeth Boiten (muskebiis@gmail.com) of Peter Tomson (pjtomson@xs4all.nl) van de redactie.