door Els van Swol (26 december 2017)
Tegen het eind van haar preek tijdens de intrededienst, op eerste Adventszondag, waarin ds. Paula de Jong werd verbonden aan de Nieuwendammerkerk, riep zij de gemeente op om, net als bij de intocht van Jezus van Nazareth in Jeruzalem, ook over jassen op de grond Hem tegemoet te gaan. Het is niet vreemd dat ik daarbij meteen de jassen voor me zag die momenteel op de grafzerken in de Oude Kerk liggen uitgespreid in het kader van de installatie van Christian Boltanski.
Ter voorbereiding van een recensie over deze expositie las ik een mooi boek van Hans-Ulrich Obrist, vol interviews met Boltanski. Daarin komt ook uitgebreid een Paascyclus in Compostella aan de orde. Daar hadden ook jassen onderdeel van uitgemaakt en tevens een grote rol gespeeld tijdens de kerkdiensten in de Goede Week. Zoiets hoeven we in Amsterdam niet te verwachten. Onder meer omdat kerkelijke gemeente en museumfunctie hier gescheiden zijn. Dat is op zich, betoogde ik in mijn recensie, jammer, maar tegelijk riep ik mijzelf – althans wat de jassen en Advent betreft – tot de orde. Laat die jassen voor zichzelf spreken. Ze zijn op zich al meerduidig genoeg en vallen niet terug te brengen tot een verhaal als dat van de jassen bij de intocht in Jeruzalem uit Mattheus 21: 1-9. Wat niet wegneemt dat ze dit verhaal in de ogen van de kerkgangers, en misschien museumbezoekers, wel kunnen verhullen dan wel onthullen.
Dat verhullen en onthullen is immers de taak van zowel kunst als Bijbelse verhalen. Het eerste liet ook de discussie over een recent boek van Charlotte Mutsaers weer eens duidelijk zien. Zij had in haar boek Harnas van Hansaplast een portret getekend van haar overleden broer Barend. Of, liever gezegd, fictie geschreven dat was gebaseerd op het leven van haar broer, die ‘vlak voor oudjaar 2001 (…) dood op zijn bed werd gevonden in een gloednieuw pyjamajasje zonder broek. Geen gewone dood; hij was pas eenenvijftig en slechts omringd door grote stapels porno.’ Over jasjes, en over verhullen en onthullen gesproken …
Prompt probeerden recensenten Mutsaers ervan te betichten dat ze met de beschreven verkoop van die porno aan een seksshop in Utrecht over de schreef was gegaan. Er werd geloof ik zelfs aangifte bij de politie gedaan. Wat hier gebeurde, is dat de desbetreffende recensenten over de grens van de verbeelding, over de wetten van de literatuur heenstapten. Een roman is fictie, en het gaat er daarbij niet om of alles wat daarin staat in het echt ook exact zo en niet anders is gebeurd. Een jas is een jas, en daarin mag je als kijker zien wat je erin wilt zien. Ook de jassen uit de intocht in Jeruzalem. Maar dat gebeurt dan in je hoofd en hoeft niet nog eens expliciet te worden gemaakt door er letterlijk overheen te gaan lopen. Laat het bij verbeelding blijven.
Zie ook Els van Swols recensie
Foto: Gert Jan van Rooij
Blog van de OudeKerkgemeente: korte, persoonlijk getinte stukken over dingen buiten of binnen de gemeente die belangrijk zijn of opvallen, geschreven op eigen verantwoordelijkheid.
Wil je reageren, meeschrijven, of meer weten over de blog, neem dan contact op met Elisabeth Boiten (muskebiis@gmail.com) of Peter Tomson (pjtomson@xs4all.nl) van de redactie.