blog
Dubbel zien
door Els van Swol (15 augustus 2016)
Zegt de dokter, als de nieuwe medicijnen niet werken, dat hij de dosis niet gaat verhogen, maar er een ander pilletje bij geeft. Een beslissing die allerlei associaties oproept: een pilletje dat het andere moet helpen om (toch) zijn best gaat doen.
Om te beginnen moest ik denken aan het drama-in-een drama in de late toneelstukken van Shakespeare. Zij doen de belangrijkste verhaallijn nog eens dunnetjes over, maar dan nét even anders, zodat er ook een ander licht op de hoofdlijnen valt.
En aan Marlène Duras’ kunstwerk The Neighbour, waarop ze een foto van Mohammed B. naschildert. Maar, pas op, ze doet er méér mee: ze voegt er als ’t ware een extra laag aan toe, zodat de man iets beschouwends krijgt en je tot nadenken wordt aangezet over goed en kwaad in de mens. En in jezelf.
Of aan de bomen van Giuseppe Penone, die tot oktober vallen te zien tussen andere bomen en struikgewas in de tuin van het Rijksmuseum. Ze geven volgens een foldertje een ‘innige verbondenheid’ aan met die andere bomen. Soms voegen ze er ook iets toe: een stel longen die staan voor de zuurstof die bomen afgeven (Respirare l’ombra), of een laagje goud die de op doodskisten lijkende, in tweeën gezaagde boom Tra … een milde uitstraling geeft.
Het effect kan zijn – we komen steeds een stapje dichter bij de zondagsbeleving in de Oude Kerk – wat dj Lucien Foort in een documentaire over dancemuziek (In extase) omschreef als ‘een magisch moment.’ Hij mixt soms twee platen door elkaar, zodat ze – zoals hij zei – ‘elkaar helpen’, gelijk mijn pilletjes. (Al is hier vaak sprake van andersoortige pilletjes …).
Het doet ook denken – we komen nog een stapje dichterbij – aan de koralen in cantates van Joh. Seb. Bach. Dan weer zijn het fluiten, dan weer hobo’s en een enkele keer een zink, die de melodie van het koraal verdubbelen. Het levert prachtige klankkleuren op, zeker als zo’n zink opeens zijn partijtje mee gaat blazen. Een enkele keer kunnen we zo’n cantate horen, wanneer het Bach Ensemble Amsterdam er eentje uitvoert tijdens een vesper in de Oude Kerk.
En ja – dat ik daar niet eerder aan heb gedacht, het ligt zo voor de hand: wat doen we zondags eigenlijk anders wanneer we zingen, en het orgel onze samenzang draagt als op adelaarsvleugels? De melodie verdubbelend, maar ook omspelend én verdiepend. Ook dat kan een magisch moment opleveren, waarin je hart even opspringt.
En nu we ’t toch over het orgel hebben: wat is de improvisatie aan het begin van de dienst eigenlijk anders dan een verdubbeling? Zoals op 24 juli j.l., toen Matthias Havinga heel verstild improviseerde over Psalm 65. Ik had bijna getypt: de melodie van Psalm 65, maar het was hier eigenlijk vooral de inhoud:
Stilte nu. Voor U.
Stilte zingen had ik U beloofd.
Hoor dan.
Zoals Huub Oosterhuis de tekst hertaalde in zijn ‘150 psalmen vrij.’ De melodie kwam later, als eerste psalm, volledig en in volle glorie tot klinken.
Kijk ook op Els’ blogs.
Blog van de OudeKerkgemeente: korte, persoonlijk getinte stukken over dingen buiten of binnen de gemeente die belangrijk zijn of opvallen, geschreven op eigen verantwoordelijkheid.
Wil je reageren, meeschrijven, of meer weten over de blog, neem dan contact op met Elisabeth Boiten (muskebiis@gmail.com) of Peter Tomson (pjtomson@xs4all.nl) van de redactie.
‘silence’ – tastbare stilte
‘vespers’ en andere vreemde woorden
Milan Kundera (1929-2023)
de fluisterwind van Pinksteren
in memoriam Peter Lowie
een vernissage
de migranten in Calais en Duinkerke
Oude Kerk open kerk
Heilige plaatsen
is het echt zo moeilijk?
winterslaap
elke dag zijn eigen kwaad
Godenzonen
beeldenstorm
verlangen in een tijd van onthouding
Bron van zijn die ik ontmoet
wind in de zeilen
zingen van de tien geboden
vertrouwde geuren
zolang wij ademhalen
Dodenherdenking
noodklokken
Vertrouwen
een kerkdienst uit een doosje
alles went
gezond verstand
het was raar warm…
stormen rond de oude kerk
De Lofzang in een duistere grot
Tegen het donker, laten wij zingen
de doop van Naomi
venster 9: Wat er vandaag gebeurt in de Oude Kerk
venster 8: De Oude Kerk als stadskerk met het Vater-Müllerorgel
venster 7: Mej. Bijtelaar en de scheiding van kerk en staat
venster 6: Ruimte voor nieuwe lofzang
venster 5: Ruimte voor de lofzang
venster 4: Rondom de monstrans van de Oude Kerk
venster 3: De katholieken na de Alteratie
venster 2: De laatmiddeleeuwse kerk
vensters op de Oude Kerk
Het verhaal van een oranje hesje
Een veelheid van geluiden in de Oude Kerk
Ons’ Lieve Heer bij de buren
de Oude Kerk als bron van stilte
zegenrijke momenten
geschonden hemel
laat het bij verbeelding blijven
memento
de essentie van het verhaal
rituelen
noodpakket en vriendendienst
Wissen
Als je naar kunstenaars luistert
Een vriendendienst
Het evangelie in één zucht
onnozele schapen en foute herders
interpreteren
Waarom zou je naar de kerk gaan als je niet gelooft?
donker en licht
een kerk vederlicht
Slingeren
Zwarte Piet in Kaapstad?
Op weg naar Pasen
Alleen het allerbeste is goed genoeg
Kyrië Eleison
Van Gogh
Herdertjes en Eeuwigheidswaarde
Feest op 4 september
Zondag na Nice
De Verlichtingskerk
Hoog-liturgisch
Doodsklok
Sonate pathétique
Zwart-wit
De Majesteit en Koning
Aftrap
klikt u op de knop hiernaast.