door Els van Swol (19 september 2016)
Soms schuiven dingen in elkaar en gaat het één het ander uitleggen: het symposium Tussen melancholie en waanzin in het Van Goghmuseum op een zaterdag, een dienst in de Oude Kerk op de dag erna en een column over de Paralympics in de krant van maandag.
Van Gogh wordt op de derde verdieping van het Van Goghmuseum, in de kleine maar fijne tentoonstelling Van Gogh inspireert (t/m 27 november a.s.), ten tonele gevoerd als de vader van de schilders van Die Brücke en Der Blaue Reiter. Hij is voor die expressionistische schilders overtuigend de eerste onder de gelijken. Ondanks of dankzij het feit dat hij balanceerde op de grens tussen melancholie en waanzin.
Een eenling zoals hij werd geschetst en weerklonk in de muziek die altvioliste Laurens Moreno tijdens het symposium bij het laatste van drie schilderijen waarbij zij speelde: een tafel waarop een lege fles absint, een boek over gezond leven, een pijp, een ui, een brief, een kaars en wat dies meer zij. Het klonk haast als
zigeunermuziek, wat niet vreemd is gezien het feit dat Moreno in verschillende zigeunerorkesten speelt. Zij verklaarde Van Gogh dan ook te zien als een soort zigeuner, een uitgestotene.
Het beeld kwam mij weer voor ogen tijdens de uitleg en verkondiging van Genesis 25:19-34. Het verhaal over Ezau, de rossige man (gelijk Van Gogh overigens) en eersteling van Izaak en Rebekka. God heeft echter plannen met Jakob, de tweelingbroer, de hielenlikker, ondanks of dankzij zijn mindere kanten.
Het verhaal gaat de volgende dag verder met de vraag van Marijn de Vries in een column in Trouw of op de Paralympische Spelen in Rio de Janeiro topsport werd bedreven of niet. We hadden van Jessa van der Vaart al gehoord dat het er niet om gaat als eerste de finish te bereiken. Nee, meent ook De Vries: ‘De Paralympics zijn geen topsport, het is veel groter dan dat. Het is een inspiratie en een les voor iedereen, over het leven zelf.’
Een leven waaraan je kunt lijden, zoals Van Gogh bij tijd en wijle deed. Maar pas op, zei conservator Edwin Becker op zaterdag: het gaat op diens doek Korenveld met kraaien (overigens niet Van Goghs laatste schilderij, zoals lang werd gedacht) niet om die onheilspellende lading die men er lang in heeft willen zien, maar juist om de blauwe lucht die staat voor bevrijding.
Of – denk ik dan – misschien gaat het om allebei, gelijk bij een tweeling of de twee prinsesjes in het kinderverhaal. Zoals ook de preek uit twee delen bestond. Zoals het leven zelf is.
Els van Swol (Els’ blogs)
Blog van de OudeKerkgemeente: korte, persoonlijk getinte stukken over dingen buiten of binnen de gemeente die belangrijk zijn of opvallen, geschreven op eigen verantwoordelijkheid.
Wil je reageren, meeschrijven, of meer weten over de blog, neem dan contact op met Elisabeth Boiten (muskebiis@gmail.com) of Peter Tomson (pjtomson@xs4all.nl) van de redactie.