De Verlichtingskerk

Eén gebed sprong er wat mij betreft uit: ‘het eerste en enige gebod, Kants categorische imperatief, in drie formuleringen’. Eéntje is nauw verwant aan de zogeheten Gulden Regel die we uit de Bijbel kennen: ‘Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet’.  Met dit verschil dat de filosoof Kant het eigen handelen universaliseert. Dat is nu eenmaal eigen aan het Verlichtingsdenken.

En toen gebeurde het. Het ‘gebed’ diende gezamenlijk hardop te worden uitgesproken, zeg maar zoals het Onze Vader in veel kerken. Maar al na een paar woorden liep het helemaal uit elkaar. ‘Ho, ho!’ riep één van de Meesters. Dát was niet de bedoeling. Opnieuw. En nu allemaal tegelijk. Maar op die manier werd een ander uitgangspunt van de Verlichting (17^e-18^e eeuw) vakkundig om zeep geholpen: autonomie.

Ik moest denken aan een experiment van de Stichting Horizon, jaren geleden in Harlingen. Het was geënt op de Schotse kerkzang. We zongen weliswaar allemaal dezelfde melodie, op een tekst van Jakob Israël de Haan, maar iedereen mocht naar eigen inzicht en gevoel versieringen toevoegen. Het effect was een gezamenlijke ervaring, gekleurd door individuele expressies. Het was fascinerend om mee te maken, net zoals de Verlichtingskerk een wat blasfemische nasmaak had.

Blog van de OudeKerkgemeente: korte, persoonlijk getinte stukken over dingen buiten of binnen de gemeente die belangrijk zijn of opvallen, geschreven op eigen verantwoordelijkheid.